اسفتاده از ربات‌های درحال گسترش است. در عصر حاضر تصور یک ربات خانگی دیگر غریب و ناآشنا نیست. برای بسیاری حضور ربات‌ها خطری است که شغل ایشان را تهدید می‌کند. اما با ترکیب ربات‌ها و فناوری‌های هوش مصنوعی ربات‌ها در اصل برای کمک طراحی می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با دنیای ربات‌ها با مجله‌ی فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی همراه باشید.

برهم کنش یک کودک با ربات Milo که برای آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اتیسم ساخته شده است.

علم رباتیک و پیشرفت دائمی

رباتیک و هوش مصنوعی در دهه‌ی ۱۹۵۰ با یکدیگر پیوند خورد. در آن زمان محدودیت‌های نرم‌افزاری و داده‌های اندک حوزه‌ی رباتیک را محدود می‌کرد. برای ده‌ها سال ربات‌ها صرفا دستگاه‌هایی ثابت بودند که در خط تولید کارخانه‌ها استفاده می‌شد. در آن زمان تولید انبوه به کمک این دستگاه‌ها سهل‌تر شده بود. با این وجود با افزودن فناوری‌های جدید کاربردهای این دستگاه‌ها بیشتر شده است.

ربات‌های امروزی را نمی‌توان صرفا ماشین‌هایی ثابت برای انجام کارهای تکراری دانست. امروزه ربات‌های ماشین‌های اجتماعی با قابلیت تطبیق‌پذیری بالا هستند. این ماشین‌ها برای ساده‌سازی کارهای انسان طراحی شده‌اند و در محیط‌های کاری به خدمت گرفته می‌شوند. در این میان اما جایگزینی کامل انسان با ربات‌ها در اموری که نیازمند خلاقیت است، امکان‌پذیر نشده است.

رباتیک و مراقبت از سالمندان

یکی از عرصه‌های مهم برای پیشرفت رباتیک پرستاری از سالمندان است. تا سال ۲۰۵۰ جمعیت سالمند جهان با بیش از ۶۵ سال سن به ۲.۶ میلیارد نفر خواهد رسید. چیزی بیش از دو برابر مقدار کنونی آن. انتظار می‌رود جمعیت ۸۰ به بالای جهان در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰ سه برابر شود. با توجه به تقاضای بالای پرستار در این حوزه ساخت ربات‌های پرستار توجیه‌پذیر است. اما آیا ربات‌ها توانایی انجام صددرصدی این کار را دارا هستند.؟برخی متخصصین بر این باورند که در آینده انتخاب بین داشتن یک ربات پرستار و نبود پرستار خواهد بود.

ربات پرستار ENRICHME

ENRICHME مخفف ENabling Robot and assisted living environment for Independent Care and Health Monitoring of the Elderly رباتی برای کمک به سالمندان است. این ربات به سالمندان در یافتن اشیا ویادآوری  انجام تمرینات روزمره یاری می‌دهد. ENRICHME در خانه‌ی سالمندان در سه کشور اروپایی آزمایش شده است. هدف افزایش کیفیت زندگی و کاهش سرعت افت توانایی ذهنی است. نتایج نخستین نشان می‌دهد که کاربران به لحاظ فیزیکی و ذهنی پیشرفت داشته‌اند. این افراد در حل برخی مشکلات روزمره کارایی بالایی داشتند. به عنوان نمونه یافتن اشیا گمشده برای آنان راحت‌تر شده است.

این نوع از ربات‌ها با نام ambient assisted living شناخته می‌شوند. این ربات‌ها از فناوری برای بهبود کیفیت زندگی بیماران سود می‌برند. سازنده‌ی ENRICHME با نام Nicola Bellotto یک مهندسی علوم کامپیوتر از دانشگاه Lincoln‌ در انگلستان بود. وی این ربات را به شکل ساخت به حریم شخصی بیمار وارد نشود، مگر برای کمک.

ربات Mabu

حتی ربات‌های ساکن نیز راهی برای کمک یافته‌اند. Mabu رباتی خندان است که با یک صفحه‌ی نمایش با کاربر ارتباط برقرار می‌کند. ابعاد این ربات برای جایگیری در سمت دیگر میز مناسب است. این ربات کوچک به کاربر خود زمان مصرف داروهای حیاتی را یادآوری می‌کند. با این ربات به پزشک امکان بررسی میزان مصرف دارو و کنترل وضعیت بیمار را خواهد داد. با این ربات پزشکان برای بیماری که هر شش ماه یکبار با پزشک خود ملاقات می‌کند بیشتر وقت خواهند داشت . به این روش سلامتی بیمار را به صورت منظم بررسی خواهند کرد.

Mabu با گذشت زمان و برهم‌کنش با وی به بیمار کمک خواهد کرد. این کمک در غالب پیشنهاداتی برای پیروی از یک رژیم سالم‌تر، مراجعه به پزشک و مصرف مرتب دارو خواهد بود. تاثیر این دستگاه به مراتب از اپلیکیشن‌های تلفن همراه بیشتر است.

دانش پزشکی با پیشرفت‌های خود طول عمر بیماران را افزایش داده است. داروهای مورد استفاده پس از سکته امکان نجات بیمار را فراهم کرده است. بسیاری از شرایط سخت اینک به کمک دارو،‌توانبخشی و پیروی دقیق دستورات پزشکان مرتفع می‌شود. بهبودی بیمار در موارد حاد با پیگیری دقیق پزشک وی انجام می‌شود. انجام دقیق این کار به کمک یک ماشین باید به معنانی پیگیری گام به گام سلامت بیمار و دنباله‌روی دقیق از دستورات پزشک است. هدف ساختن رباتی با این ویژگی‌هاست.

ربات های اجتماعی، مشکلات اجتماعی

تقریبا همزمان با ارائه‌ی ایده‌ی ربات‌های اجتماعی، تخریب ربات‌ها نیز آغاز شد. گاها افراد پیک‌های رباتیک را در خیابان‌ها با پا از مسیر خود منحرف می‌کنند. برخی افراد ربات‌های قرار داده شده در مکان‌های عمومی را قطعه قطعه می‌کنند. در واقع به نوعی عصبانیت خود را از حضور آنان نشان می دهند. برخی بر این باورند که علت این رفتار ناامنی شغلی است. در برخی موارد نیز ربات‌ها برای فرونشاندن آتش خشم افراد گزینه‌های مناسب‌تری هستند. به هر صورت با گسترش حضور ربات‌ها در اماکن عمومی این گونه ناهنجاری‌ها نیز افزایش می‌یابد.

دکتر Ayanna Howard یک متخصص رباتیک در Georgia. وی به ساخت رباتهایی علاقمند است که انسان محور بودن روابط را خدشه دار ننمایند. منبع تصویر: Georgia Tech College of Computing

مشکل دیگری که در رابطه با ربات‌های انسان نما وجود دارد نوعی نژادپرستی است. در حال حاضر این ربات‌ها بیشتر شبیه سفید پوستان هستند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد مردم در برابر ربات‌های شبیه به سایر نژادها عکس‌العمل منفی دارند.  مسلما طراحی ربات‌هایی با ظاهر متنوع‌تر از ظاهر کنونی آن‌ها در آینده‌ی نزدیک صورت نمی‌پذیرد. داشتن ربات‌های پرستار، معلم و … در جوامع مختلف که همگی مشابه تنها یک نژاد از انسان باشند می‌تواند ارزش‌هایی مانند یاری رسانیدن به همنوع را به یک نژاد مرتبط سازد. این ملاحظه در خصوص کودکان بسیار مهم خواهد بود. ربات‌ها باید منعکس کننده‌ی خصوصیات جامعه‌ای باشند که از آن استفاده می‌کنند.

ربات های ویژه ی کودکان

بخشی از مخاطبان ربات‌ها را کودکان تشکیل می‌دهند. در این میان کودکان مبتلا به ناهنجاری‌هایی مانند اتیسم، سندرم داون، ADHD و انواع ناهنجاری‌های روانی دسته‌ی بزرگی را تشکیل می‌دهند. ربات‌هایی که برای کمک به این کودکان طراحی می‌شوند به عنوان مربی‌های خانگی این کودکان عمل می‌کنند. هدف کمک به کودکان برای درک بهتر محیط اطراف و انتقال موثر احساسات است.

منبع : Robokind

به عنوان مثال ربات Milo ساخت شرکت RoboKind یک مربی رباتیک است. این ربات قادر به نمایش حالات مختلف چهره است و درس مورد نظر رابا کلمات به کودک انتقال می‌دهد. یک از بهترین جنبه‌های یک معلم رباتیک تکرار یک درس به دفعات برای کودک بدون خستگی و تغییر لحن است.

نمونه‌ای دیگر ربات Minnie است که برای تشویق دانش‌آموزان مقاطع متوسطه به مطالعه توسعه داده شده است. این ربات مشابه یک دوست در یک گروه مطالعه کار می‌کند،‌ اما قابلیت‌های اجتماعی آن با صبر و حوصله‌ی بیشتری پیاده‌سازی می‌شود.

احساسات هوشمند و هوش مصنوعی

با وجود اینکه هوش مصنوعی آزمایشگاهی پیوسته اخبار هیجان‌انگیز خود را به رخ کاربران می‌کشد، ربات‌های واقعی در انجام چند کار به شکل همزمان کارایی بسیاری ندارند. این ربات‌ها معمولا تنها در انجام اموری که برای آن طراحی شده‌اند کارآمد هستند.

برخی بر این باورند که حلقه‌ی گمشده‌ی فناوری رباتیک برای ساخت ربات‌هایی مانند انسان، احساسات است. به همین دلیل در برخی گروه‌ها ربات‌هایی در حال توسعه است که قادر به تشخیص احساسات افراد با کمک علائم غیر گفتاری می‌باشد. این فناوری تا کنون برای دانشمندان اولویت خاصی نداشته است. اما توجه به احساسات هوشمند رفته رفته در حال افزایش است.

Affectiva و هوش مصنوعی

به عقیده‌ی مدیر ارشد بازاریابی شرکت Affectiva با نام Gabi Zijderveld توسعه‌ی هوش مصنوعی بیشتر برپایه افزایش IQ ربات‌ها بوده است. Affectiva نخستین شرکت موفق در این زمینه است. هوش مصنوعی این شرکت قادر به تشخیص خشم، شادی، تحقیر، تنفر، ترس، غم و غافلگیری از روی حالات چهره است. در حال حاضر این فناوری به تازگی برای ربات‌های خانگی به کارگرفته شده است.

هوش مصنوعی و احساسات هوشمند

به عقیده‌ی بسیاری هوش مصنوعی به نوعی انسان اجتماعی را از مردم گریزان ساخته است. اما به عقیده‌ی توسعه دهندگان هوش مصنوعی نظیر Cynthia Breazeal یک پژوهشگر در آزمایشگاه Media Lab در MIT، این عقیده جامعیت ندارد:

مساله نوع طراحی ماشین است. هوش مصنوعی تنها یک فناوری برپایه‌ی اطلاعات نیست.

همان‌گونه که احساسات هوشمند دیگر نادیده گرفته نخواهد شد، روابط اجتماعی را نیز می‌توان در ربات‌ها پیاده‌سازی کرد. بسته به نیازهای کاربران برهم‌کنش‌های رباتیک می‌تواند ترکیبی از برهم‌کنش شما با آموزگاران، حیوانات، و دوستان باشد. هر چند نتایج به صورت کامل مشابه آن‌چه با یک انسان تجربه می‌کنید نخواهد بود، برهم کنش‌هایی از دست می‌تواند مفید باشد. به گفته ی Breazeal :

این نوع متفاوت از رابطه مردم را در معرض برهم‌کنش‌های متفاوتی قرار خواهد داد.

برای اینکه اثر این نوع از همراهی افزایش یابد، ربات‌ها باید به نوعی نوع رفتار انسان را تحلیل نمایند. در حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد برهم‌کنش‌های انسان به کمک روش‌های غیر گفتاری است. بنابراین ربات‌ها باید درکی از حالات صورت افراد و زبان بدن انسان داشته باشند. در این مورد می‌توان به گفته‌ی Zijderveld رجوع نمود:

هوشمندی به معنای دارا بودن هوش احساسی نیز هست.

در زمینه‌ی رباتیک در مجله‌ی فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی:

استفاده از دم رباتیک برای بهبود تعادل

انقلاب صنعتی چهارم : ورود فناوری های نوین به صنعت

تازه های فناوری / آموزش رباتیک و کدنویسی به کودکان با ربات ها

منبع: pbs.org

«استفاده و بازنشر مطالب تنها با ذکر لینک منبع و نام (مجله فناوریهای توان افزا و پوشیدنی) مجاز است.»