چگونگی عملکرد چشم و واکنش آن به تحریک‌های محیطی به یکی از موضوع‌های اصلی پژوهشگران و چشم‌پزشکان تبدیل شده است. آینده‌ی درمان نابینایی و کم‌بینایی چشم از روش ژن‌درمانی تا ایمپلنت‌های بیونیک چشم سرشار از نوآوری‌ و خلاقیت است. در سال‌های اخیر، چشم‌پزشکی پیشرفت شایان توجهی داشته است. در این مقاله، نوآوری‌های پزشکی را که به درمان نابینایی کمک می‌کنند معرفی خواهیم کرد. با مجله فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی همراه باشید.

درمان بیماری‌های ارثی چشم با ژن‌درمانی

جهش‌های ژنتیکی می‌توانند منجر به بیماری‌ها و اختلالات چشمی شوند. یکی از بیماری‌های چشمی ناشی از مشکلات ژنتیکی، بیماری دیستروفی شبکیه‌ی چشم (retinal dystrophy) است. این بیماری از جهش ژنتیکی در ژن RPE65 ایجاد می‌شود. بیماری دیستروفی شبکیه یک بیماری نادر چشم به شمار می‌آید که باعث تباهی شدید بینایی می‌شود. این بیماری از دوران نوزادی آغاز می‌شود و بیماران به صورت پیش‌رونده دید پیرامونی و سپس دید مرکزی خود را از دست می‌دهند.

سال گذشته، سازمان غذا و داروی آمریکا روش ژن‌درمانی را برای درمان بیماری ژنتیکی دیستروفی شبکیه تایید کرد. متخصصان ژنتیک از نوعی ویروس که شکل جهش‌نیافته‌ی ژن را حمل می‌کند استفاده می‌کنند. آن‌ها این ویروس را به داخل ناحیه‌ی موردنظر تزریق می‌کنند. این ویروس همانند دیگر ویروس‌ها عمل می‌کند و سلول‌ها را هدف قرار می‌دهد و کد ژنتیکی را اصلاح می‌کند. در شرایط عادی، ویروس‌ها اثر مخربی بر سلول‌های بدن دارند زیرا خود را تکثیر می‌کنند اما در روش ژن‌درمانی بیماری دیستروفی شبکیه، از این ویژگی ویروس‌ها در جهت مثبت استفاده شده است. با کمک ویروس‌ها کد ژنتیکی جهش‌یافته ثابت و دی‌ان‌ای سالم جایگزین می‌شود. دن‌ای ‌ای اصلاح شده در سراسر چشم گسترش می‌یابد و از اثر مخرب بیماری دیستروفی شبکیه بر بینایی افراد جلوگیری می‌کند. بسته به موفقیت این روش درمانی، در آینده روش‌های دیگر ژن‌درمانی را برای درمان بیماری‌های ارثی چشم شاهد خواهیم بود.

در فوریه ۲۰۱۷، کارشناسان ژنتیک گزارش دادند که از CRISPR برای انجام جراحی ژنی در لایه‌ای از بافت که از شبکیه موش‌های زنده پشتیبانی می‌کند، استفاده کردند. در اوایل اکتبر سال ۲۰۱۷، گروه مشاوره FDA یک ژن درمانی به نام Luxturna را تأیید کرد که برای درمان بیماری نادر Leber به کار می‌رود.

چشم‌ بیونیک

یکی از ایده‌های درمان نابینایی را می‌توان بازگرداندن بینایی چشم با ایمپلنت چشم‌ بیونیک دانست. در سال‌های اخیر ایده‌ی چشم‌های بیونیک به واقعیت نزدیک شده است. پروتز بینایی یا چشم بیونیک، یک دستگاه بینایی هستند که برای بازگرداندن دید عملکردی در افراد مبتلا به نابینایی جزئی یا کامل طراحی شده است. سازمان غذا و داوری آمریکا (FDA) در سال ۲۰۱۳، روش درمانی چشم بیونیک را برای بازگرداندن بینایی افراد نابینا تایید کرد.

شرکت Second Sight مستقر در کالیفرنیا، شرکت آلمانی Retina Implant AG و شرکت فرانسوی Pixium Vision پروتزهای چشم برای بهبود بینایی بیمارانی که به علت بیماری نادر رتینیت پیگمنتوزا نابینا هستند توسعه می‌دهند. سامانه پروتز شبکیه Argus II ساخت شرکت Second Sight برای کمک به افراد مبتلا به رتینیت پیگمنتوزا، اندکی از بینایی را باز می‌گرداند و ۱۵۰،۰۰۰ دلار هزینه دارد.

این سامانه در چشم فرد تعبیه می‌شود. بیمار یک عینک شامل دوربین بر چشم می‌گذارد. این دوربین نور محیط را دریافت می‌کند و آن را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. این سیگنال‌ها به صورت بی‌سیم به سامانه‌ی پروتز شبکیه Argus II ارسال می‌شود. سامانه‌ی Argus II سیگنال‌ها را به سلول‌های سالم شبکیه وارد می‌کند.

مغز انسان انعطاف‌پذیری غیر قابل باوری دارد. سیگنال‌های ارسالی توسط مغز پردازش می‌شود. با کمک این سامانه بیماران می‌توانند شکل و حرکت اجسام و افراد محیط پیرامون خود را ببینند. بسیاری از کاربران این سامانه، توانستند شکل پنجره‌ها و نور موجود در محیط را مشاهده کنند. همچنین آن‌ها توانستند خط عابرپیاده و موانع محیط را تشخیص بدهند. برخی از آن‌ها حتی قادر به تشخیص لباس‌های خود شدند. تعدادی از افراد نیز قادر به خواندن متن‌های با بزرگی ۲۳ سانتی متر شدند. در گذشته با محدودیت فناوری روبرو بودیم. با پیشرفت فناوری و کاهش محدویت‌های فناوری، بازدهی پروتزهای چشم در آینده افزایش خواهد یافت. در آینده می‌توان منتظر خبرهای بسیاری درباره‌ی فناوری‌های نوین بازیابی بینایی باشیم.

به جای چشم‌های بیونیک که سلول‌های مغزی را با نور یک دوربین فیلمبرداری کوچک، شبکیه چشم را تحریک می‌کنند، مؤسسه فناوری ایتالیا یک رویکرد جدید برای درمان تخریب شبکیه ایجاد کرده است. در این روش پروتز داخل چشم قرار می‌گیرد که به عنوان جایگزینی برای شبکیه آسیب دیده است.

در همین زمینه بخوانیم:

>>آینده شگفت انگیز چشم پزشکی و مراقبت از چشم
>>کمک به رشد طبیعی چهره کودکان نابینا با چشم چاپ سه بعدی
>>معرفی نوآوری‌‌ های پزشکی که به درمان نابینایی کمک می کنند (بخش نخست)

منبع: interestingengineering

«استفاده و بازنشر مطالب تنها با ذکر لینک منبع و نام (مجله فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی) مجاز است»