اولین مأموریت فضایی به مریخ در سال ۲۰۳۰ خواهد بود. به جز خطرات روحی و جسمی شناخته شده در سفرهای فضایی، سفر به مریخ می‌تواند خطرات جدی برای سلامت فضانوردان ایجاد کند و نیاز به دنبال کردن برنامه روزانه خاصی را در طی سال‌ها تشدید می‌کند. کنترل مأموریت همواره نقش اساسی برای فراهم کردن نیازهای پزشکی خدمه پرواز داشته‌است، هر چند در این سفر نیازهای پزشکی به دلیل زمان طولانی سفر،‌ تأخیر در ارتباطات و کمبود منابع پزشکی در دسترس در سفینه، تشدید خواهد شد؛ بنابراین به روش‌های جدیدی جهت تشخیص، درمان بیماری و کنترل وضعیت جسمانی کارکنان در داخل سفیه نیاز است. حفظ سلامت در چنین شرایطی یک فعالیت گروهی میان بیماران و مراقبین آنها است. همان‌طور که افراد بیمار در حفظ سلامت خود مشارکت می‌کنند،‌ فضانواردان باید با دستگاه‌های جدید مراقبت‌های جسمانی آشنا شوند و اطلاعات کافی برای گرفتن تصمیمات پزشکی داشته باشند. در این مقاله از مجله‌ی فناوری‌های توان افزا و پوشیدنی با تأثیرات وسایل سلامت دیجیتال در کاهش عوامل تهدید کننده سلامتی فضانوردان آشنا می شوید.

برنامه‌های فضایی موجود توسط ایالات متحده،‌ چین و روسیه برای سفر به مریخ به ترتیب برای سال‌های ۲۰۳۰، ۲۰۴۰ – ۲۰۶۰ و ۲۰۴۰ – ۲۰۴۵ طراحی شده است. شرکت‌های خصوصی همانند SpaceX نیز در حال طراحی مهاجرت‌ فضایی به مریخ هستند. چنین مأموریت‌هایی افزون بر پیشرفت‌ فناوری موشک، نیازمند فناوری‌های پیشرفته پزشکی برای یافتن فضانوردان سالم،‌ حفظ سلامتی ایشان در طول سفرهای رفت و برگشت و در مقصد است که سال‌ها به طول می‌انجامد.

این مأموریت چالش‌های جدیدی را به وجود آورده که ناشی از طول سفر، کمبود منابع در داخل سفیه و تأخیر زمانی بین چهار تا بیست و چهار دقیقه برای رسیدن امواج رادیویی به پایگاه کنترل مأموریت است. پیشنیه‌ی پزشکی افراد داخل سفیه نمی‌تواند کلیه‌ی شاخه‌های لازم را پوشش دهد. در نتیجه درمان از راه دور نیز به دلیل تأخیر در برقراری ارتباط، به خصوص در مواقع اضطراری بسیار محدود خواهد بود. چنین تنگناهایی لزوم حل مشکلات پزشکی را در داخل سفینه و تنها با تکیه بر منابع موجود در آن نشان می‌دهد.

پایگاه کنترل همواره نقش اساسی در برطرف ساختن مشکلات اضطراری فضانورادان حین سفر داشته است؛‌ اما در این سفر نیاز به مراقبت‌های پزشکی به دلیل زمان طولانی سفر تشدید خواهد شد و تأخیر در ارتباط، اجازه تصمیم‌گیری کارآمد را به پایگاه کنترل نمی‌دهد.

بحث اساسی این مقاله نیاز فضانوردان برای استفاده از روش‌های جدید به منظور تشخیص، درمان و پیگیری سلامت خود در طول سفر است؛ و در حقیقت مشابه انقلابی است که سلامت دیجیتال در حوزه‌ی مراقبت‌های پزشکی عرضه کرده است. روش سنتی تأمین سلامت باید به روشی جدید تبدیل شود که در آن بیمار و مراقبین او در یک سطح در جهت حفظ سلامتی تلاش می‌کنند. در این روش بیمار و مراقبین او هر دو به اطلاعات مربوط به سلامت دسترسی دارند.

چنین تحولی می‌تواند منجر به نتایج بهتری در حفظ سلامت فضانوردان در سفرهای طولانی فضایی شود. در این مقاله با فناوری‌های نوینی که ممکن است در پنج تا ده سال آینده کارآمد باشند، اشاره خواهیم کرد.

۱- رویارویی با خطرات و مشکلات جسمانی ایجاد شده در نتیجه سفرهای فضایی و ماموریت مریخ

سفرهای فضایی مشکلات جسمانی کوتاه مدت و بلند مدت ایجاد می‌کند. مشکلات کوتاه مدت مربوط به تشخیص جهت،‌ جراحت و دسترسی محدود به مراقبت‌های فوری است. بارزترین مشکلات بلند مدت عبارتند از: سرطان‌های ایجاد شده به علت قرار گیری در معرض تابش، تغییرات ایجاد شده در ستون فقرات و ماهیچه‌ها در شرایط بی‌وزنی،‌ مشکلات روانی از قبیل خستگی مفرط یا بی‌خوابی، کاهش تراکم استخوان و کلسیم،‌ تأثیرات انزوا،‌ مشکلات اجتماعی ناشی از تفاوت فرهنگ، مشکلات قلبی و عروقی، تغییرات ایجاد شده در شبانه روز، افزایش اضطراب، تغییرات جوی، و مشکلات احتمالی دیگری که در هنگام خروج از سفینه و یا انجام آزمایش‌های علمی روی می‌دهد.

پیشگیری از این آسیب‌ها نیازمند برنامه‌ریزی،‌ اطمینان از قابلیت افراد برای مداخله قاطعانه به منظور کنترل وضعیت‌های اضطراری و تکرار شونده،‌ و روش‌های کارامد جهت پیگیری سلامت است. در همه‌ی مأموریت‌های فضایی، گروه‌های پزشکی ناسا وظیفه‌ی تصمیم‌گیری درمورد تجهیزات پزشکی لازم داخل سفیه را به عهده می‌گیرند. این افراد در مورد روش‌های لازم جهت پیشگیری خطرات احتمالی،‌ داروهای لازم در سفر، ‌تجهیزات ورزشی و مراقبت‌های آماده به خدمت در زمین تصمیم گیری می‌کنند. افراد گروه با انجام آزمایش‌های خاص از سالم بودن ارتباط مخابراتی برای ارسال اطلاعات پزشکی اطمینان می‌یابند. همچنین این گروه‌ها به طور متناوب تجهیزات مراقبت پزشکی ناسا را ارزیابی و به روز رسانی کرده، و در مورد مراقبت‌های زمینی و بین سیاره‌ای مطالعه می‌کنند.

فضانوردان پیش از انتخاب شدن آزمایش‌های جسمانی بسیاری را برای تأیید سلامتی در مرحله‌ی گزینش طی می‌کنند. همه‌ی فضانورادان برای آشنایی با استفاده از تجهیزات پزشکی در سفینه،‌ آموزش می‌بینند. افراد ساکن سفینه در برخی موارد تا چهل ساعت آموزش پزشکی در سطح عالی را به منظور آشنایی با مشکلات احتمالی و قابل پیش‌بینی در سفینه، می‌گذارانند. در صورت پیش‌آمد موردی خاص افراد داخل سفینه باید تنها با اتکا به تجهیزات و دستورالعمل‌های آماده در سفینه،‌ با مشکل مقابله نمایند. در صورت نیاز، افراد می‌توانند با متخصصی در زمین ارتباط برقرار کنند.

جهت شناسایی موارد پزشکی، متخصصان ناسا تجهیزات پزشکی عکس‌برداری با فناوری مافوق صوت و امواج رادیویی را پیش‌بینی می‌کنند. آن‌ها همچنین به منظور آشنایی هرچه بیشتر با مشکلات جراحی داخل سفینه،‌ مراقبت‌های ویژه و تأثیرات جاذبه اندک در طول دوره‌ی نقاهت، با یکدیگر تبادل نظر می‌کنند.

ناسا گزارشی در مورد تهدیدات سلامت ناشی از شرایط سفر فضایی منتشر کرده است که به محدودیت‌های ناشی از به کارگیری تجهیزات پزشکی شخصی، روش‌های تصویربرداری،‌ و مدیریت بحران می‌پردازد. در این گزارش به نیازمندی استفاده از درمان از راه دور و روش‌هایی برای کارامد شدن آن اشاره شده است. مرکز فضایی جانسون (The Johnson Space Center) با مشارکت بیمارستان هنری فورد (Henry Ford Hospital) و آزمایشگاه‌های وایلی (Wyle Laboratories) روش‌هایی برای شناسایی اثرات پرواز فضایی بر سیستم عصبی فضانوردان، بیماری های دندان، سینوس و تعدادی بیماری دیگر معرفی نموده است.

سفرهای فضایی به پیشرفت تجهیزات پزشکی نیز کمک می‌کند. حسگرهای تشخیص دما،‌ آسم و یا حرکت چشم ابتدا برای استفاده در پروازهای فضایی طراحی شده‌بود.

شرکت‌های فضایی به خوبی از تأثیرات سفرهای فضایی بر سلامت افراد آگاهند، اما فضانوردان در این آگاهی شریک نیستند. این شرکت‌ها همچنین با طیف وسیعی از بیماران با عقاید مختلف روبه رو هستند که کارکرد شرکت را مختل می‌کنند.

۲- حفظ شیوه سالم زندگی در ماموریت مریخ نیازمند همکاری بیماران است

فضانوردان باید به برنامه‌‌ی سلامت بسیار سختگیرانه‌ای پایبند باشند که می‌تواند سلامتی و طول عمر بیشتری را به ارمغان آورد. پژوهشی که ناسا بر دو برادر دو قلو،‌ مارک و اسکات کلی (Mark and Scot Kelly) انجام داد،‌ نشان می‌دهد که رژیم غذایی کم کالری برنامه‌ی سلامت جسمانی یکی از برادران که مدتی را در یک سفر فضایی گذرانده بود، با ایجاد تغییر در ساختار گلبول‌های سفید خونی او،‌ طول عمر بیشتری را برای وی به ارمغان آورده است. این در حالی است که انگیزه برای پیگیری روش سلامت زندگی بدون مشارکت فعال فرد با فناوری ممکن نیست. در صورتی که بیماران به اطلاعات سلامت خود دسترسی داشته باشند،‌ انگیزه‌ی بیشتری برای ادامه و مشارکت خواهند داشت. بنابراین، هرچند فضانوردان افرادی منظم و کمال‌گرا هستند،‌ تنها درصورت مشارکت فعال در حفظ سلامت خود قادر خواهند بود برنامه‌ی زندگی سالم را در یک سفر طولانی فضایی اجرا کنند.

۳- سلامت دیجیتال فضانوردان در ماموریت مریخ را به مرکز مراقبت تبدیل می‌کند

سلامت دیجیتال به عنوان یک روش جدید تغییرات بسیاری را در مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی ایجاد کرده است. این فناوری باعث می‌شود داده‌های هدفمند دیجیتالی در دسترس بیمار و مراقبین او قرار گیرد تا هر دو در یک سطح برای تصمیم‌گیری درمان با یکدیگر همکاری کنند و به نوعی مردم‌ سالاری در پزشکی را فراهم می‌کند. به بیان دیگر مراقبت دیجیتال، با تبدیل بیماران به مرکز مراقبت،‌ نتایج را بهبود می‌بخشد.

تجهیزات بسیاد کوچک و دقیق جدید امکان دسترسی از راه دور به اطلاعات پایه سلامت مانند فشار خون،‌ دمای بدن،‌ ضربان قلب، تعداد تنقس، سطح اکسیژن خون و سایر اطلاعات تخصصی‌تر مانند نوار قلب و صدای ریه را فراهم می‌کند.

فناوری جدید که امکاناتی چنین را فراهم کند از الگوریتم‌های هوش مصنوعی،‌ رباتیک،‌ علم ژنتیک، واقعیت مجازی، حسگرهای پوشیدنی و تجهیزات تشخیص قابل حمل بهره می‌برد. این تغییرات به دلیل مختلفی روی داده. از جمله این دلایل می‌توان به تغییر دید افراد به علم پزشکی، استفاده بسیار از فناوری برای حفظ سلامت بیمار و این حقیقت که مشارکت بیمار نتایج را بهبود می‌بخشد، اشاره کرد.

اطلاعات دیجیتالی سلامت به فضانوردان اجازه می‌دهد که با دسترسی به اطلاعات اساسی سلامت خود، و پیگیری تغییرات وقوع خطر را پیش‌بینی کرده و جهت رفع خطر در تصمیم‌گیری درمان خود مداخله نمایند. بنابراین مشارکت فعال جهت پیشگیری از مشکلات اساسی فضانوردان را به مرکز مراقبت تبدیل کرده است.

برای آشنایی بیشتر با چگونگی استفاده از ابزارهای سلامت دیجیتال و معرفی مختصر هر یک از آن‌ها، در بخش دوم این مقاله ما را همراهی کنید.

بیشتر بخوانید:

>>تلاش ناسا برای پرورش گیاهان در فضا

>>آیا در فضا امکان تولید مثل وجود دارد؟

>> روشهای سلامت دیجیتال در حفظ سلامتی مأموریت‌های انسانی به مریخ (بخش دوم)

منبع: online.liebertpub

استفاده و باز نشر این نوشتار تنها با ذکر لینک منبع و نام «مجله‌ی فناوری‌های توان افزا و پوشیدنی» مجاز است.