در یک شاهکار مهندسی که می‌تواند انقلابی در روش خرید دارو ایجاد کند، پژوهشگران دستگاهی در ابعاد یک یخچال ساخته‌اند که می‌تواند بر اساس نیاز داروها را بسازد. این دستگاه قادر است طی چند ساعت داروهای مصرفی را از مواد اولیۀ شیمیایی بسازد. توسعه دهندگان آن، مهندسان و دانشمندان موسسۀ فناوری ماساچوست، طراحی خود را در مجلۀ Science معرفی کرده‌اند.
Rainer Martin، دانشمند ارشد در مرکز نوآوری Roche در سوئیس، که نقشی در این پروژه نداشته است می‌گوید: «این کاری شاهکار است که مرزهای آنچه شدنی است را جابجا می‌کند. این نوآوری بسیاری راه‌های جدید را باز می‌کند». چنین دستگاهی می‌تواند بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها را قادر سازد داروهای خود را بسازند. این دستگاه می‌تواند به مکان‌هایی مانند مرکز شیوع بیماری یا بلایای طبیعی که تقاضا برای دارو به طور ناگهانی افزایش می‌یابد منتقل شود. همچنین می‌تواند میزان تلف شدن داروهایی که پیش از استفاده شدن تاریخ انقضای آنها پایان می‌یابد را کاهش دهد.
این دستگاه یک جهش بزرگ نسبت به وضع موجود است. در تولید دارو به روش سنتی، بسیاری از مواد تشکیل دهندۀ دارو از منابع گوناگون تهیه شده و اغلب طی مراحلی در مکان‌های مختلف ترکیب می‌شوند. این محصول‌ها به جای تولید پیوسته مانند مواد شیمیایی، به صورت دسته‌ای تولید می‌شوند. در نتیجه، بروز وقفه در زنجیرۀ تأمین که رایج نیز هست، باعث کمبود دارو می‌شود. حتی زمانی که همه چیز خوب پیش رود، تولید نهایی یک دوز دارو می‌تواند تا ۱۲ ماه طول بکشد.
دستگاه داروساز ساخته شده توسط گروهی در MIT
دستگاه داروساز، تمامی این مراحل داروسازی را در یک دستگاه کوچک و با عملکرد پیوسته انجام می‌دهد و از شبکه‌ای از راکتورها، جداسازها، کریستال‌سازها، تنظیم‌کننده‌های فشار، شیرها، پمپ‌ها و لوله‌ها تشکیل شده است. قطعات به صورت ماژولار طراحی شده‌اند و پیکربندی آنها می‌تواند برای تولید داروهای گوناگون تغییر یابد. ترکیب‌های شیمایی خام، مواد و حلال‌ها افزوده شده و طی مراحل گوناگون فرآیند حرارت می‌بینند و داخل این شبکه پمپ می‌شوند تا تصفیه شده و به شکل دارو در آیند. تمام سامانه توسط نرم‌افزار LabVIEW کنترل شده و یک شخص به تنهایی قادر به راه‌اندازی آن است.
برای دستیابی به دارویی خالص و با کیفیت مطابق با استانداردها، فرآیند ساخت باید به شدت تحت کنترل قرار گیرد. به این منظور، دستگاه داروساز به حسگرهای تجاری گوناگونی برای اندازه‌گیری دما، فشار، جریان و ترکیب‌های شیمیایی مجهز شده است.
برای نمایش توانایی دستگاه داروساز ، گروه MIT چهار داروی هیدروکلراید دیفن هیدرامین (Benadryl)، دیازپام (والیوم)، هیدروکلراید فلوکستین (Prozac) و لیدوکائین هیدروکلراید بیهوشی موضعی را ساختند. این دستگاه، روزانه صدها تا هزاران دوز از این داروها را مطابق با استاندارهای آمریکا تولید کرد. تغییر دستگاه برای تولید ساده‌ترین تا پیچیده‌ترین دارو از این چهار مورد، تقریباً دو ساعت زمان می‌برد.
دستگاه داروساز MIT، تا کنون می‌تواند داروها را به شکل مایع تولید کند. این گروه به دنبال کوچک سازی فرآیندهای تولید قرص‌ها هستند. همچنین دستگاه نیازمند چراغ سبز سازمان‌های استاندارد است. مسائلی نیز هست که باید روی آنها کار شود، مثلاً کاربر در مکان‌های دور با ضایعات و تولید‌های جانبی چه باید بکند؟
این پروژه توسط آژانس پروژه‌های پژوهشی پیشرفتۀ دفاعی آمریکا (DARPA) تأمین مالی شده است. از دیدگاه دفاعی، دستگاهی مانند این می‌تواند ابزاری جدید برای آماده شدن در برابر تهدیدها و بلایای طبیعی باشد.
گروه MIT، انتظار دارد تا سال آینده ابعاد دستگاه داروساز را چهل درصد کاهش داده و به اندازۀ یک ماشین ظرفشویی برساند و همچنین آن را قادر سازد تا مولکول‌های بسیار پیچیده‌تر را بسازد.
منبع: spectrum.ieee.org
