پژوهشگران نوع جدیدی از پانسمان زخم را ساخته‌اند که می‌تواند به عنوان سامانۀ تشخیص زودهنگام عفونت بکار رود.

عفونت باکتریایی عارضۀ کمابیش شایع و بالقوه خطرناکی در فرآیند بهبود زخم است. ولی یک پانسمان هوشمند که با پرتو افشانی نور مهتابی سبز رنگ، آغاز عفونت را اطلاع می‌دهد، قادر است سامانۀ ارزشمندی برای تشخیص زودهنگام برای پزشکان فراهم کند.

پژوهشگران انگلیسی به تازگی از پیش‌نمونۀ یک پانسمان تغییر رنگ دهنده رونمایی کردند که حاوی یک مادۀ ژل مانند است. در این ماده کپسول‌هایی تزریق شده است که در صورت تماس با جمعیت باکتری‌هایی که معمولاً باعث عفونت زخم می‌شوند، یک رنگ فلورسنت غیرسمی را رها می‌کنند.

مخترعین این پانسمان هوشمند – که تاکنون بر روی انسان آزمایش نشده است و توسط Toby Jenkins، استاد شیمی بیوفیزیکی دانشگاه Bath رهبری می‌شوند، بیان می‌کنند که این پانسمان می‌تواند با هشدار زودهنگام عفونت به متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، زمان کافی را برای پیشگیری از وخامت وضعیت بیمار بدهد. Jenkins می‌گوید این پانسمان حتی می‌تواند به کاهش نیاز به آنتی‌بیوتیک نیز کمک کند.

پانسمان هوشمند جدید می‌تواند به عنوان یک سامانه‌ تشخیص زودهنگام برای عفونت زخم بکار رود.

گروه Jenkins با پژوهشگران بالینی مرکز سوختگی کودکان دانشگاه Bristol همکاری می‌کنند و پیش‌بینی می‌کنند که یکی از نخستین کاربردهای این پانسمان بتواند درمان سوختگی باشد. پزشکان به دلیل نگرانی دربارۀ عفونت، معمولاً اقدام به تجویز بیش از اندازۀ آنتی بیوتیک برای زخم‌های سوختگی به ویژه در کودکان می‌کنند که می‌تواند منجر به مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها شود. پانسمان تشخیص‌دهندۀ عفونت با اطمینان بخشی به والدین و پزشکان از این که زخم عفونت نکرده است، می‌تواند از این کار جلوگیری کند. Jenkins می‌گوید این پانسمان‌ها می‌توانند برای وارسی زخم‌های جراحی و همچنین زخم‌های حاصل از سانحه‌ها کارآمد باشند.

همۀ زخم‌ها محلی برای رشد باکتری‌ها هستند که بیشتر شامل گونه‌های بیماری‌زا می‌شوند اما به طور کلی جمعیت‌های کوچک زیان‌آور نیستند و سامانۀ ایمنی بدن می‌تواند آنها را از بین ببرد. اما در برخی موارد، این جمعیت به قدری زیاد می‌شود که سامانۀ ایمنی بدن قادر به رویارویی با آن نیست و دخالت پزشکان برای از بین بردن آن نیاز است. Jenkins می‌گوید: «معمولا این تحول [افزایش جمعیت باکتری‌ها] چندین ساعت پیش از آشکار شدن هرگونه نشانۀ بالینی رخ می‌دهد». تشخیص زودهنگام به پزشکان امکان می‌دهد تا حتی پیش از آشکار شدن چنین نشانه‌هایی، مانع عفونت شوند.

Jenkins بیان می‌کند که این تحول تقریباً به طور قطع به تشکیل یک به اصطلاح زیست‌لایه وابسته است. زیست‌لایه، لایه‌ای از میکروب‌هاست که با هم همکاری کرده و ماده‌ای لزج را برای دفاع از اجتماع خود در برابر سامانۀ ایمنی بدن ترشح می‌کنند. در تراکم جمعیت به اندازه کافی بالا، این لایه باکتری شروع به تولید سموم می‌کند. عملکرد پانسمان جدید بر این اساس است که لایه بیرونی کپسول‌های حاوی رنگ، به گونه‌ای طراحی شده است که ویژگی‌های پوسته سلولی را تقلید می‌کند. سموم کپسول‌ها را همانند سلول‌های بدن سوراخ می‌کنند و رنگ آزاد شده، هنگامی که با ژل پیرامون آن ترکیب می‌شود، نور مهتابی منتشر می‌کند.

تصویر سمت چپ یک پانسمان را قبل از تماس با سموم باکتریایی نشان می‌دهد. شکل سمت راست یک پانسمان را پس از فعال شدن نشان می‌دهد.

Keith Harding رئیس بخش پژوهش‌های بهبود زخم دانشگاه علوم پزشکی Cardiff انگلستان می‌گوید: «اگرچه هنوز کاربرد بالینی پانسمان تغییر رنگ‌ دهنده باید به اثبات برسد، اما بدون شک گامی رو به جلو نسبت به روش‌های میکروبیولوژی پزشکی امروز است. Harding که در این پژوهش شرکت نداشته می‌گوید تشخیص دقیق عفونت زخم یکی از بزرگترین چالش‌ها در پزشکی است.

به تازگی Jenkins و همکارانش نشان دادند که پانسمان‌های پیش‌نمونه، زمان کوتاهی پس از تماس با زیست لایه‌هایی از سه گونه مختلف باکتری‌های بیماری‌زا شروع به پرتوافشانی نور می‌کنند اما پس از تماس با لایه‌هایی از گونه‌های غیر بیماری‌زا تغییر رنگ نمی‌دهند. این تیم به تازگی یک کمک مالی را از شورای پژوهش‌های پزشکی انگلستان، برای آزمودن توانایی پانسمان در تشخیص عفونت از سوآب زخم و مایع تاول گرفته شده از قربانیان سوختگی خردسال دریافت کرده است. اگر همه چیز برابر با برنامه پیش رود، این فناوری تا سال ۲۰۱۸ برای آزمایش‌های بالینی آماده می‌شود.

منبع:  MIT Technology Review