ربات‌های تاکسی مزیت بزرگی برای بسیاری از افراد به ویژه افراد دارای ناتوانی خواهند بود که قادر به رانندگی نیستند و یا نمی‌توانند به‌راحتی سوار اتومبیل یا پیاده شوند. در مقررات و سیاست‌های موجود برای افراد توانیاب قانون‌های ربات‌های تاکسی (یا روبو تاکسی) در نظر گرفته نشده است. هم‌اکنون با پیشرفت‌های فناوری معلولان مقررات و سیاست‌های مربوط باید بهبود یابد.

شرکت گوگل روی پروژه ساخت اتومبیل بدون راننده کار می‌کند. فرد هدف برای طراحی این اتومبیل بدون راننده، فردی با نابینایی ۹۵ درصد بود که نمی‌تواند رانندگی کند و حتی استفاده از وسایل نقلیه عمومی برای او بسیار سخت است. واضح است که این فناوری زندگی توانیابان را تغییر خواهد داد.

برخی نکات درباره حمل ونقل توانیابان

دو سیاست جدی درباره حمل ونقل افراد توانیاب وجود دارد. یکی در دسترس بودن همه چیز برای آن‌ها و دیگری ایجاد تسهیلات ویژه برای توانیابان است. حامیان، در دسترس قراردادن امکانات را ترجیح می‌دهند. برای مثال همه ساختمان‌های عمومی باید دارای سطح شیب‌دار مناسب صندلی چرخدار باشند. در صورتی که این دسترسی برای همه چیز فراهم نشود باعث نابرابری بین افراد معمولی و توانیابان خواهد شد. ایجاد چنین امکاناتی گران خواهد بود و هزینه آن را باید خود صاحبان ساختما‌ن‌ها متحمل شوند و ممکن است آن‌ها بودجه کافی نداشته باشند. از طرفی بر سر این موضوع اختلاف نظر وجود دارد که آیا راه‌های کارآمد دیگری برای صرف منابع در این راستا وجود دارد؟ از سوی دیگر افراد انواع ناتوانی‌ها را دارند که برای رفع آن نیاز به امکانات متفاوت است. به عنوان نمونه ناتوانی در بینایی و حرکت و شنوایی و شناخت. بیشتر از پنجاه میلیون فرد توانیاب در آمریکا زندگی می‌کنند بنابراین توجه به حمل و نقل این افراد مسئله کوچکی نیست.

در حمل و نقل، یک هدف اصلی وجود دارد؛ آن که حمل و نقل عمومی برای افراد ناتوان در دسترس و امکان‌پذیر باشد. برای اجرای این هدف قانون‌های حمل و نقل ویژه توانیابان وضع شده است. قوانین حمل و نقل به توانیابان پیشنهاد می‌دهد از خودروهای مناسب‌سازی شده مانند خودرو ون خدمات بگیرند. این خودروها افراد توانیاب را از مبدا به مقصد جابه‌جا خواهند کرد و در صورتی که فرد توانیاب یک نفر همراه داشته باشد هزینه کرایه تنها برای یک نفر حساب می‌شود. این امکانات بسیار عالی به نظر می‌رسد تا زمانی‌که فرد از یک روز قبل با شرکت حمل و نقل هماهنگ کند. همچنین ممکن است این جابه‌جایی به خاطر وقفه‌های بین آن بسیار طول بکشد که برای بسیاری از افراد خوشایند نیست. افزون بر این هزینه این نوع رفت و آمد گران خواهد بود (هر مسیری در حدود ۳۰ دلار). در برخی شهرها برای توانیابان تاکسی‌های مناسب‌ وجود دارد تا با هزینه پایین‌تر خدمات بهتری دریافت کنند.

در قوانین مربوط به توانیابان در آمریکا (Americans with Disabilities Act (ADA)) برای تاکسی‌ها نیز به نکاتی اشاره شده است. تاکسی‌های معمولی هیچ امکاناتی برای معلولین ندارند هرچند که بسیاری از آنها قادر به سوار شدن به تاکسی هستند و تبعیضی بین افرادی که از تاکسی استفاده می‌کنند وجود نخواهد داشت. هر خودرو ون دارای ۸ صندلی در دسترس است و معلولان دارای صندلی‌ چرخدار نیز می‌توانند از آن استفاده کنند. افزون بر این، اگر ناوگان تاکسیرانی دارای خودروهای ون مناسب افراد توانیاب باشد، باید خدمات برابری به افراد ارائه دهد. با توجه به همین قانون، اگر تاکسیرانی دارای دویست تاکسی باشد نمی‌تواند فقط یک خودرو ون مناسب سازی شده داشته باشد.  از آنجا که این قانون تنها برای خودروهای ون جدید است، برخی شرکت‌ها برای فرار از قانون، خودروهای ون قدیمی و استفاده شده تهیه می‌کنند. شرکت‌هایی مانند Uber و Lyft هیچ وسیله حمل و نقلی در مالکیت ندارند بنابراین تحت نظر شرکت تاکسیرانی نخواهند بود و از قوانین مربوط به آن پیروی نمی‌کنند. اگرچه برای برخی شهرها خودروهای ون فراهم می‌کنند.

زمانی که شرکت Uber و شرکت‌های مشابه آن روبو تاکسی‌ها را با وسایل نقلیه در مالکیت خود برای افراد ناتوان ارائه دهند، قوانین مربوط به حمل و نقل افراد ناتوان را باید اجرا کنند.

انواع جدید وسایل نقلیه برای توانیابان

Helicopter

سرویس روبو تاکسی امکان فراهم کردن وسیله نقلیه را هنگام نیاز و مطابق با نیازهای کاربر تحقق می‌بخشد. روبو تاکسی وسیله نقلیه‌ای کوچک و با قیمت مناسب است و برای سفرهای تک نفری که تقریبا هشتاد درصد حمل و نقل در شهرها را تشکیل می‌دهد طراحی شده است. برای رفتن به اسکی یا نیاز به خودروهای وانت بار در اجرای کار از اتومبیل‌های SUV استفاده می‌شود. در موارد سفر گروهی خودروهای ون به کار می‌رود.

روبو تاکسی را می‌توان برای افراد با ناتوانی خاص نیز طراحی کرد. یک مثال جالب اتومبیل کوچک و یک نفره Kenguru است که درون آن فضای خالی برای قرار گرفتن یک صندلی چرخدار است و فرد می‌تواند با کنترل دستی پشت فرمان رانندگی کند. برای توانیابانی که دست‌های آن‌ها مشکلی ندارد این نوع وسیله بسیار کاربردی است. با این وسیله افراد توانیاب دیگر نیازمند یک نفر همراه برای کمک نیستند. سوار و پیاده شدن از این اتومبیل می‌تواند با توجه به توانایی‌های هر فرد طراحی شود. اتومبیل Kenguru دارای فرمان است و باید توسط فرد هدایت و رانندگی شود. اگر اتومبیل بدون راننده باشد برای افراد دارای ویلچرهای برقی نیز به کار می‌رود و یک صندلی تاشو برای یک نفر همراه نیز در نظر گرفته می‌شود. همچنین برای افراد یک رابط کاربری دردسترس آماده می‌کند که به گوشی همراه فرد متصل است که با توجه به توانایی‌های هر فرد سفارشی سازی می‌شود. هنگامی که وسیله نقلیه به صورت سفارشی ساخته شود برای فرد ناتوان با ناتوانی‌های خاص بسیار کاربردی و مفید خواهد بود ولی برای دیگران اصلا مفید نیست. ویژگی دیگر روبو تاکسی‌ها، هزینه پایین آن‌ها است.

روبو تاکسی : ارائه خدمات برابر یا خدمات جداگانه ولی برتر

فراهم‌کردن خدمات برابر برای تاکسی‌های قدیمی به‌خصوص برای شرکت‌های تاکسیرانی کوچک بسیار مشکل است. در این راستا، روبو تاکسی‌ها خیلی مفید خواهند بود چون نیازی به راننده ندارند. سطح خدمات روبو تاکسی‌ها بر اساس تراکم وسایل نقلیه بدون استفاده شهر تعیین می‌شود. با افزایش اندازه ناوگان تاکسیرانی خدمات نیز رشد می‌کند. تا زمانی‌که ناوگان تاکسیرانی گسترش نیابد روبو تاکسی‌ها اجرایی نخواهند بود. گسترش ناوگان تاکسیرانی به اندازه فراهم‌کردن اتومبیل‌های معمولی یا دارای راننده هزینه‌بر نیست.

با روبو تاکسی‌ها خدمات برابر و یا حتی خدمات بهتری با هزینه معقول می‌توان ارائه کرد. همان‌طور که هزینه وسایل نقلیه مناسب افراد ناتوان باید کم باشد، به هزینه خودروهای معمولی نیز نزدیک باید باشد. در راستای منافع عمومی، مشتریان وسایل نقلیه معمولی به وسایل نقلیه مناسب‌سازی شده برای معلولان با پرداخت هزینه بیشتر کمک مالی خواهند کرد. با گسترش ناوگان تاکسیرانی، خدمات آن بیشتر خواهد شد ولی جامعه معلولان باید بدانند در این مسیر ممکن است موارد نابرابر اتفاق بیفتد:

• اتومبیل‌های معمولی به طور منظم در هر زمان و مکان در دسترس است ولی تراکم وسایل نقلیه مناسب افراد توانیاب کمتر خواهد بود و در زمان‌های درخواست بالا، کمتر دردسترس هستند.

• برای حمل و نقل گروهی، ممکن است همراهی یک فرد دارای صندلی چرخدار با افراد بدون ویلچر، آسان نباشد و افراد دارای ویلچر باید از وسیله نقلیه مخصوص خود استفاده کنند. شاید این حالت خوشایند نباشد ولی نسبت به حالتی که همه وسایل نقلیه مناسب سازی شود کارآمدتر و با هزینه کمتری خواهد بود.

• برای افزایش سطح خدمات، احتمالاً شرکت‌های رقیب با یکدیگر برای خدمت رسانی به توانیابان همکاری کنند. تا زمانی‌که بازار خدمات رسانی به معلولان برای شرکت‌ها سودآور شود، آن‌ها تمایل دارند که با یکدیگر همکاری کنند. درواقع ممکن است شما از شرکت Uber تاکسی خبر کنید ولی شرکت Lyft به شما خدمات دهد.

• حمل و نقل ویژه افراد توانیاب با هزینه پایین، ممکن است خدمات در دسترس حمل ونقل عمومی برای معلولان را به مرور زمان کمرنگ کند. حمل و نقل عمومی دارای مسیرهای مخصوص به خود خواهد بود تا سرعت حمل‌ونقل زیاد شود. فراهم کردن روبو تاکسی‌ها مقرون به صرفه‌تر خواهد بود.

• وسیله نقلیه الکتریکی کوچک ممکن است اجازه ورود به ساختمان‌ها برای پیاده کردن افراد روبروی آسانسور را پیدا کند.

بزرگترین تغییر در جایگزینی حمل و نقل عمومی و امکانات در دسترس و مناسب افراد ناتوان با روبو تاکسیها، از دست دادن تجربه‌های گروه‌های اجتماعی است. مطمئنا خودروهای ون مناسب هر دو گروه سالم و توانیاب برای سفرهای گروهی فراهم خواهد بود ولی بعید است که مانند ون‌های معمولی سرویس دهند.

در زمینه حمل و نقل ویژه افراد ناتوان بیشتر بخوانید:
>>کاربران صندلی چرخدار در لندن می‌توانند تاکسی مخصوص بگیرند
>>خودروهای بدون راننده امیدی برای جامعه نابینایان

منبع: Robohub