مناسب سازی فضاها برای زندگی ایمن و پایدار ضروری است. در طراحی معماری دسترس پذیر و مناسب‌سازی شده برای ناتوانان حرکتی و معلولان باید به عوامل مختلفی از چیدمان اتاق تا تخصیص فضا توجه شود. مفهوم جدید “طراحی همگانی” نیازهای هر فرد پیر و جوان و توانمند و ناتوان جسمی را پوشش می‌دهد. در محیطی با طراحی همگانی، همه افراد آزادانه می‌توانند حرکت کنند و کارهای اساسی خود را بدون کمک انجام دهند. با مجله‌ی فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی همراه باشید.
طراحی همگانی (universal design)
طراحی همگانی یا “طراحی جهان شمول” یا “طراحی برای همه” دیدگاهی در چگونگی نوع طراحی مکان‌ها و محیط به شمار می‌رود به طوری که برای بسیاری از مردم صرف نظر از سن، توانایی و شرایط محیطی قابل استفاده باشد. طراحی همگانی، تفکری جدید با تلفیقی از طراحی بدون مانع و دسترس‌پذیر با کمک فناوری‌های کمکی است.
تعریف دسترسی پذیری در معماری
هر شخص ناتوان جسمی و شناختی باید به امکانات مناسب‌سازی شده در مکان‌های عمومی دسترسی داشته باشند. به عنوان نمونه فضای کف زمین برای حرکت کافی باشد، میزها و کانترها با ارتفاع‌های متفاوت طراحی شده باشند، در سرویس بهداشتی از میله‌های مناسب استفاده شود و راهروها وسیع‌تر طراحی شده باشد.
تعریف دقیق‌تر accessibility یا دسترسی‌پذیری، به توانایی همه افراد صرف نظر از اختلالات جسمی و شناختی آنها برای دسترسی و سکونت در یک فضا اشاره دارد. همه افراد باید بدون محدودیت در یک فضا سکونت کنند و یا به آن دسترسی داشته باشند. به عبارت دیگر، دسترس‌پذیری به معنی بیشینه میزانی است که یک سامانه یا یک ابزار، برای بیشترین شمار استفاده‌کنندگان، دسترسی‌پذیر باشد.
همه افراد باید بتوانند از فرصت‌های تحصیل و شغل و تفریح بهره ببرند و شرایط محیطی و محدودیت‌های معماری نباید مانع بهره‌مندی از فرصت‌ها شود. هدف نهایی معماران، اطمینان از فراهم کردن دسترسی‌پذیری برای همه افراد است. آنها عواملی همچون انعطاف‌پذیری، تلاش بدنی کمتر و استفاده عادلانه و ساده را باید در طراحی و اجرا در نظر بگیرند.
در آمریکا قانونی به نام Americans with Disabilities وجود دارد که تبعیض بر پایه معلولیت را منع می‌کند. این قانون بیان می‌کند کارفرمایان باید شرایط مناسبی در محل کار برای معلولان فراهم کنند و همچنین شرایط دسترسی‌پذیری در مکان‌های عمومی اجرا شود. ایران نیز عضو کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت ۲۰۰۶ است. کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت یک معاهده بین‌المللی حقوق بشر سازمان ملل متحد است که با هدف حمایت از حقوق و عزت افراد دارای معلولیت انجام شده است. این کنوانسیون به عنوان یک عامل اصلی در جنبش جهانی حقوق معلولیت به کار می‌رود و باعث می‌شود از مشاهده افراد معلول به عنوان معالجه پزشکی و حمایت‌های اجتماعی به سمت دیدن آنها به عنوان اعضای کامل و برابر جامعه با حقوق بشر استفاده شود.
طراحی ساختمان‌های دسترسی‌پذیر
مکان‌های مسکونی و عمومی باید با ورودی‌های وسیع‌تر و فضای کافی برای حرکت صندلی‌های چرخدار طراحی شوند. قفسه‌ها و کمد‌ها باید در ارتفاعی باشد که افراد بر صندلی چرخدار بتوانند به راحتی به آنها دسترسی داشته باشند. به عنوان نمونه، طراحی سطح شیبدار با شیب ملایم ۱:۱۲ کمک می‌کند شخص به راحتی از مسیر عبور کند. امروزه صندلی‌های چرخدار به گونه‌ای طراحی می‌شوند که ویژگی دسترسی‌پذیری را درنظر می‌گیرند.
یکی از شاهکارهای معماری که با ترکیب عملکرد مناسب، زیبایی شناسی و قابلیت استفاده انعطاف‌پذیر طراحی شده‌اند، دانشگاه گالودت (Gallaudet ) در شهر واشنگتن دی سی آمریکا است. این دانشگاه برای تحصیل افراد ناشنوا و کم شنوا طراحی شده است. فرآیند آموزش بدون تمرکز بر شنوایی فراهم شده است.
نکات طراحی دسترسی پذیری
اندازه و عملکرد و مکان: در طراحی فضای مسکونی یا عمومی به اندازه و عملکرد و مکان باید توجه شود. برای نمونه ساخت آسانسور در ساختمان قدیمی دو طبقه که راه پله باریکی دارد شاید انتخاب بهینه‌ای نباشد. اما دسترسی‌پذیر کردن راه‌پله‌ها برای همه افراد ضروری است.
انعطاف‌پذیری در استفاده: طراحی مکانی که برای همه افراد قابل استفاده باشد اهمیت دارد. بدیهی است که مکان تنها توسط افراد با ناتوانی حرکتی و شناختی به کار نمی‌رود. بنابراین طراحی لایه‌های پیچیده‌ای پیدا می‌کند تا پاسخگوی نیاز هر کاربر باشد. طراحی آینه‌های تمام قد که برای کودک و جوان و پیر قابل استفاده باشد. نصب سینک ظرفشویی و روشویی با ارتفاع مناسب که برای همه قابل دسترس باشد.
بیشتر بخوانیم:
>>برترین های دسترسی پذیری در CES 2021
>>ده ساختمان با معماری مناسب کاربران دارای مشکلات جسمی و شناختی
>>معماری جهان شمول برای برآوردن نیاز بیماران و افراد دارای محدودیت جسمی
منبع: architecturelab
«استفاده و بازنشر مطالب تنها با ذکر لینک منبع و نام (مجله فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی) مجاز است»
