پیشرفت در علوم و فناوری اعصاب بر سلامت عقلانی، آموزش، کسب و کار و هنجارهای اجتماعی تأثیر دارد. اما چگونه اطمینان حاصل کنیم که فناوری‌های آینده مغزی کمک کننده خواهند بود و به جامعه آسیبی نمی‌رسانند؟ برای آشنایی با پنج تغییر قاعده‌مند که میتواند به توسعه فناوری عصبی و مقابله با چالش‌ها کمک کند با مجله فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی همراه باشید.
تصویر: REUTERS/Kim Kyung-Hoon
توماس ادیسون، یکی از بزرگترین ذهن‌ها در انقلاب صنعتی دوم گفت: «فرماندهی عملکرد بدن، برعهده مغز است». درک مغز انسان و اینکه چگونه کار می‌کند و چگونه به بیماری‌ها و اختلالات مبتلا می‌شود، مرز مهمی در علم و جامعه امروز است.
پیشرفت در علوم و فناوری اعصاب بر سلامت عقلانی، آموزش، کسب و کار و هنجارهای اجتماعی تأثیر دارد. یافته‌های اخیر شکل‌پذیری مغز در سراسر زندگی فرد را تأیید می‌کند، به این معنی که مغز در طول زندگی فرد میتواند تغییر کند. فناوری‌های تصویربرداری و تحریک مغز راه‌های کاملاً جدیدی در درمان بیماری‌ها و به طور بالقوه افزایش ظرفیت شناختی (مقدار کل اطلاعاتی که مغز میتواند در یک زمان پردازش کند) معرفی کرده است. پرده برداشتن از اسرار بسیار مغز، پیامدهای اجتماعی عمیقی را به دنبال خواهد داشت که نیازمند یک «قرارداد» نزدیک‌تر بین علم و جامعه است.
همگرایی بین علوم فیزیکی، مهندسی، علوم زیستی، علوم اجتماعی و انسانی موجب ترقی نوآوری در علوم و فناوری‌های مغزی شده است و این فرصت بزرگی برای سامانه‌های زیست شناسی است تا داده‌های ناهمگن به دست آمده از ابزار «omics»، فناوری‌های تصویربرداری همچون fMRI و علوم رفتاری را یکپارچه کند.
در حال حاضر موفقیت علم شهروندی در بازی EyeWire اثبات شده است. علم شهروندی به پژوهشی علمی گفته می‌شود که پژوهشگران آن را افراد عادی جامعه تشکیل می‌دهند و EyeWire جایی است که افراد برای نقشه کانکتوم ۱۰۰۰ نورونی از شبکیه چشم موش به رقابت پرداختند. همچنین استفاده از نانوذرات به عنوان پوشش دستگاه‌های کاشته شده در بدن پتانسیل بسیار زیادی برای بهبود پذیرش ایمونولوژیک (ایمنی شناسی) امکانات تشخیص تهاجمی ارائه می‌دهد. مهندسی شکل شناسی عصبی (neuromorphic) با الهام از مغز در تلاش است تا سامانه‌های کامپیوتری جدیدی با ویژگی‌های مغز از جمله مصرف انرژی پایین، قابلیت خود یادگیری و نوعی هوش را توسعه دهد. در این باره همگرایی فناوری نانو با علوم اعصاب میتواند به ساخت تراشه‌های کامپیوتری الهام گرفته از اعصاب، رابط مغز و ماشین و ربات‌ها با سامانه‌های هوش مصنوعی کمک کند.
فرصت‌های جدیدی برای افزایش شناخت، بهبود توجه، حافظه، تصمیم‌گیری و کنترل از طریق تحریک غیر تهاجمی مغز و ایمپلنت‌های عصبی ایجاد شده است و باید برای افزایش پژوهشهای اخلاقی، حقوقی و اجتماعی عمیق ادامه داده شود. در کارگاه اخیر OECD، ما متوجه پنج تغییر قاعده‌مند امکان‌پذیر شدیم که میتواند به توسعه فناوری عصبی و مقابله با چالش‌های بهداشتی و نیازهای اجتماعی سرعت ببخشد.
-
پژوهش مسئولانه
علاقه رو به رشدی در بحث و باز کردن جنبه‌های اخلاقی و اجتماعی علوم مغزی همزمان با توسعه فناوری و برنامه‌های کاربردی وجود دارد. می‌توان از تجربیات دیگران در نوآوری‌های متعدد، چیزهای بیشتری آموخت. برای نمونه پروژه بین‌المللی ژنوم انسان (۱۹۹۰-۲۰۰۳) یکی از ابتکارات قدیمی در مقیاس بزرگ است که در آن دانشمندان علوم اجتماعی به صورت موازی با دانشمندان علوم طبیعی با در نظر گرفتن مسائل اخلاقی، حقوقی و اجتماعی (ELSI) کار کردند.
بررسی ELSI و پژوهش‌ها و نوآوری‌های مسئولانه (RRI) در فناوری نانو نمونه‌ی دیگری از چگونگی جوامع در برخی اختیارات قانونی، نزدیک شدن به فعالیت‌های تحقیق و توسعه و نقش مردم در شکل دادن و یا دست کم آگاه شدن از مسیر است. RRI فعالیت‌هایی را که قبلاً به صورت پراکنده به نظر می رسید را به هم پیوند داد. Jack Stilgoe، مدرس ارشد در گروه مطالعات علم و فناوری کالج دانشگاهی لندن، هدف از نوآوری مسئولانه را اتصال پژوهش و نوآوری حال حاضر به آینده‌ای که وعده داده شده است، می‌داند.
چارچوب‌هایی همچون ELSI و RRI باید به طور فعال‌تری افراد و سازمان‌ها را درگیر چرخه توسعه کنند. برای دست یابی به این هدف می‌توان از پلت‌فرم‌های عمومی مستمر و بحث‌های سیاسی به جای مشارکت‌های عمومی سنتی و بررسی پیشرفت‌های علمی و همچنین از فرهنگ و هنر بهره برد.
تأمین کنندگان مالی پژوهش‌ها، سازمانهای دولتی، سرمایه‌گذاران خصوصی، بنیادها و همچنین دانشگاه‌ها به خوبی مسیر فناوری و جامعه را شکل می‌دهند. آنها از طریق قدرت مالی، ظرفیت منحصر به فردی برای کمک به کار علمی در زمینه‌های اجتماعی، اخلاقی و نظارتی دارند.
این زمانی مناسب برای سرمایه‌گذاران است تا: ۱) مجموعه‌ای از روش‌ها و مکانیزم‌ها را برای ساخت یک چشم انداز قوی و معنا‌دار از فناوری‌های عصبی که درگیر ارزش‌های انسانی است را تقویت کنند ۲) در مورد گزینه‌های موجود نوآوری باز و مسئولانه بحث کنند ۳) فرصت‌ها و چالش‌ها را برای ساخت طرح‌های مشترک ابتکاری در پژوهش‌ها و توسعه محصولات بهتر درک کنند.
-
نظارت پیش بینی کننده
جامعه و صنعت از بحث‌های پیشین و جامع‌تر در مورد پیامدهای اخلاقی، حقوقی و اجتماعی توسعه فناوری‌های عصبی و ورود آنها به بازار منفعت برده است. برای نمونه تأثیر دستگاه‌های neuromodulatory که وعده داده شده به منظور افزایش شناخت، تغییر خلق و خوی و یا بهبود عملکرد فیزیکی در کرامت انسانی، حریم خصوصی و دسترسی عادلانه میتواند در روند تحقیق و توسعه در نظر گرفته شود.
-
نوآوری باز
با توجه به خطرات سرمایه‌گذاری قابل توجه و نرخ بالای شکست آزمایش‌های بالینی در اختلالات سامانه‌های عصبی، شرکت‌ها می‌توانند روش‌های نوآوری باز را اتخاذ کنند که در آن سهامداران دولتی و خصوصی به طور فعال همکاری دارند و دارایی‌ها از جمله مالکیت معنوی و سرمایه گذاری تقسیم می‌شود.
-
اجتناب از باورهای غلط عصبی
رسانه‌های عمومی پر از تصاویر رنگی مغز است که برای نشان دادن داستانی در مورد علوم اعصاب به کار رفته‌اند. ادعاهای اثبات نشده سلامتی شامل آنهایی است که به اصطلاح «افسانه‌های عصبی» و یا باورهای غلط عصبی نامیده می‌شوند. احتمالاً بیشترین اطلاعات وباورهای غلط در کارهای علمی مربوط به کاربردهای اجتماعی است برای نمونه کار بر روی بیماری های روانی.
این باورهای غلط منجر به بی‌اعتمادی عمومی می‌شود. نیاز به سیاست‌ها و رهنمودهای مبتنی بر شواهد برای کمک به توسعه مسئولانه و استفاده از فناوری‌های عصبی در حرفه پزشکی و در محصولات وجود دارد. سیاستگذاران و تنظیم کنندگان می‌توانند منجر به رشد یک مسیر روشن برای ترجمه اکتشافات فناوری عصبی به مزایای سلامت انسان که به صورت تجاری قابل دوام و پایدار است، شوند.
-
دسترسی و حقوق صاحبان
سیاستگذاران باید پرسش‌های اجتماعی و اقتصادی مطرح شده توسط فناوری عصبی را مورد بحث قرار دهند. افزایش نابرابری در دسترسی به نوآوری‌های پزشکی با قیمت بالا نیازمند راهکارهای مناسب برای کشورهای فقیرتر است. توسعه مشارکت‌های دولتی و خصوصی و ساده‌سازی فناوری کمک می‌کند تا دسترسی به نوآوری در کشورهای با منابع محدود آسان شود.
افزون بر کمک به افراد مبتلا به اختلالات عصبی و روانی که بزرگترین علت ناتوانی در سراسر جهان است، فناوری‌های عصبی هر جنبه‌ای از جامعه را در آینده شکل خواهند داد. یک نقشه راه برای هدایت تحقیقات و نوآوری مسئولانه در فناوری عصبی ممکن است دگرگون کننده باشد.
منبع: weforum
استفاده و بازنشر این نوشتار تنها با ذکر لینک مطلب و نام مجله فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی مجاز است.
