در زمینه ربات‌ها نگرانی‌های زیادی وجود دارد. برخی متخصصان عقیده دارند که ربات‌ها شغل انسان‌ها را اشغال می‌کنند. اگر هوش مصنوعی پیشرفت کند، تسلط ربات‌ها بر انسان‌ بیشتر خواهد شد. ربات‌ها موجودات عجیبی هستند. افزون بر دلیل‌هایی که بیان شد، در این مقاله علت دیگری برای نگرانی درباره ربات‌ها بررسی خواهد شد. چرا اعتماد کردن به ربات‌ها دشوار است؟ با مجله فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی همراه باشید تا پاسخ این پرسش را بیابید.

اگر به موزه‌ انسان‌شناسی و مردم‌شناسی پاریس بروید و به تماشای موزه بپردازید. پس از مدتی متوجه می‌شوید که یک ربات انسان‌نما نیز در موزه حضور دارد. این ربات انسان‌نما برنسون (Berenson) نام دارد. نام این ربات از نام هنرمند منتقد آمریکایی برنارد برنسون برگرفته شده است. برنسون توسط Philippe Gaussier متخصص هوش مصنوعی و دنیس ویدال (Denis Vidal) انسان‌شناس طراحی شده است. ربات انسان‌نما برنسون بخشی از یک آزمایش در باغ موزه ساحل برانلی (Quai Branly) پاریس است که از سال ۲۰۱۲ آغاز شده است. برخورد با ربات انسان‌نما برنسون در لحظه نخست عجیب و هراس‌انگیز است و شما از ربات دور خواهید شد.

نظریه دره وهمی

احساسات و واکنش‌های انسان در برابر ربات در سال ۱۹۷۰ در نظریه‌ای که پروفسور ماساهیرو موری (Masahiro Mori) پژوهشگر ژاپنی ارائه کرد مورد بررسی قرار گرفته است. این نظریه دره وهمی (uncanny valley) نام دارد. نظریه دره وهمی می‌گوید که اگر ظاهر یک ربات هرچه بیشتر شبیه یک انسان واقعی شود، در آغاز واکنش احساسی برخی از بینندگان به ربات مثبت‌تر می‌شود، ولی از مرحله‌ای به بعد این واکنش به سرعت افت کرده و تبدیل به حس دافعه می‌شود. با این حال، اگر شباهت ربات به چهره انسانی آن قدر زیاد شود که از چهره انسان واقعی قابل تشخیص نباشد، واکنش احساسی دوباره مثبت می‌شود.

نظریه دره وهمی موری به صورت قطعی ثابت نشده است. هنگامی‌که با یک ربات انسان‌نما روبرو می‌شوید حسی آمیخته از عدم درک و کنجکاوی خواهید داشت. این آزمایش با حضور ربات برنسون در موزه مورد بررسی قرار گرفته است. برای نمونه ظاهر ربات رفتارهای متناقضی در مخاطبان ایجاد می‌کند. اگر ما با احتیاط با ربات‌ها روبرو می‌شویم عمدتا به دلیل آن است که برای ما روشن نیست آیا ربات‌ها درک و فهمی دارند و اگر پاسخ مثبت است چه درکی دارند. در موزه برانلی بازدیدکنندگان با ربات صحبت می‌کردند تا بفهمند ربات چگونه با محیط پیرامون خود در تعامل است. هنگامی‌که بازدیدکننده‌ای سعی دارد با ربات تماس برقرار کند آن را به طور موقت به عنوان یک انسان در نظر می‌گیرد. این مختص زمانی که با یک ربات شبیه انسان تعامل می‌کنیم نیست. در واقع هر زمان که انسان و ربات با هم ملاقات دارند ما ربات‌ها را شبیه انسان مجسم می‌کنیم.

تعاملات اجتماعی

یک گروه چندرشته‌ای اخیرا در تلاش هستند که بسیاری از ابعاد تعامل انسان و ربات را مورد بررسی قرار دهند. برای نمونه آن‌ها لحظه‌ای که انسان برای ربات هوش و درک قائل می‌شود را بررسی کردند. پروژه PsyPhINe بر اساس تعاملات انسان و یک لامپ رباتیک ایجاد شده است. در این پروژه سعی می‌شود که تمایلات و احساسات انسان به ربات انسان‌نما مورد پژوهش قرار گیرد. پس از مدتی فرد به شرایط ارتباط با لامپ رباتیک عادت می‌کنند در حالی که تعامل انسان با یک لامپ غیر معمول است. هنگامی که فرد با ربات به ارتباط می‌پردازد در مقابل حرکت‌های ربات واکنش نشان می‌دهد و گاهی با آن صحبت می‌کند.

بی‌اعتمادی در نخستین لحظه ارتباط با ربات یکی از مشخصه‌هایی است که اغلب برای انسان اتفاق می‌افتد. فراتر از ظاهر ربات، بسیاری از افراد نمی‌دانند که دقیقا ربات‌ها چگونه ساخته می‌شوند و عملکرد و درک ربات‌ها از چه ناشی می‌شود. احساس بی‌اعتمادی پس از مدتی برطرف می‌شود. افراد معمولا روابط ارتباطی معمول را برای ربات‌ها در پیش می‌گیرند. برای نمونه آن‌ها مانند تعامل با حیوانات خانگی با ربات‌ها رفتار می‌کنند. با این حال می‌توان به طور کلی گفت که انسان‌ها به فناوری‌های رباتیک آینده بدگمان هستند.

در زمینه ربات‌های انسان‌نما بیشتر بخوانید:
>>با ربات انسان نمای ایرانی سورنا۳ آشنا شوید
>>یک ربات انسان نمای دوست داشتنی در فرودگاه توکیو مسافران را راهنمایی می‌کند

منبع: Robohub

استفاده و بازنشر این نوشتار تنها با ذکر لینک منبع و نام «مجله‌ی فناوری‌های توان افزا و پوشیدنی» مجاز است.