توانبخشی برای متبلایان به فلج مغزی به آنان کمک می‌کند تا قدرت بدنی خود را بیشتر سازند، هماهنگی اعضای بدن را بهبود بخشند و به بهترین حالت کارایی برای بدن خود برسند. فیزیوتراپی همچنین حالت بدن آنان، حرکات، تحرک و تعادل را بهبود می‌بخشد. به این صورت کودک قادر می‌شود به طور موثر با محیط اطراف خود ارتباط برقرار کند. تمرین توانبخشی از ضعیف شدن بدن پیشگیری می‌کند و خطر مشکلات ثانویه تا حد ممکن کاهش می‌دهد. به عبارت دیگر هدف توانبخشی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی بهبود کیفیت زندگی آنان، بهبود تحرک و توانایی شرکت در انواع فعالیت‌ها است. در ادامه این مقاله از مجله فناوریهای توان‌افزا و پوشیدنی به فواید توانبخشی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی، نکات و ابزارهای مهم در توانبخشی می‌پردازیم.
فلج مغزی یک مشکل عصبی است که حرکات و هماهنگی عضلات را مختل می‌کند. زیرا فلج مغزی رشد مغزی را مختل می‌کند. فلج مغزی طیف اثری از ضعیف تا شدید دارد. چالش‌های حرکتی، تعادلی و فرم بدنی ایجاد شده به واسطه اثرات بیماری برای کودک بسیار محدود کننده است. به همین دلیل فیزیوتراپی برای رسیدن به بیشینه توانایی بدنی برای مبتلایان لازم است.
حوزه ارزیابی در توانبخشی
متخصص توانبخشی از چندین حوزه برای ارزیابی موقعیت کودک و طراحی تمرین‌های توانبخشی استفاده می‌کند:
۱-گام زدن
۲-دامنه حرکات مفاصل: کودکان مبتلا به فلج مغزی بعضا، و نه در همه موارد، دامنه حرکتی محدود دارند. این دامنه محدود حرکتی انجام کارهای روزمره را دشوار می‌سازد. توانبخشی با تمرینات کششی و قدرتی دامنه حرکتی مفاصل را افزایش می‌دهد. هدف کاهش خشکی عضلات، بهبود انعطاف بدنی و در کل بهبود کارکرد عضلات متاثر از بیماری است.
۳-قدرت بدنی
۴-انعطاف پذیری
۵-تعادل
۶-تحمل و پایداری
۷-وضعیت قرارگیری بدن
۸-رشد عصبی-حرکتی
۹-کارکرد شناختی
۱۰-عکس العمل
۱۱-تنفس و تعریق
۱۲-یکپارچگی حس بدن
فواید توانبخشی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی
فواید توانبخشی را برای مبتلایان به CP می‌توان در چند شاخه دسته بندی کرد
۱-بهبود تعادل و هماهنگی اعضای بدن
افزایش قدرت عضلات و بهبود دامنه حرکت به کودک اجازه می‌دهد تعادل و هماهنگی بین اعضای بدن خود را بهبود بخشد.
۲-افزایش استقلال
با بهبود قدرت بدنی، کودکان تحرک بیشتری می‌یابند و به این شکل شاهد به بار نشستن تلاش‌های خود هستند. به این شکل توانبخشی اعتماد به نفس کودک را زیاد می‌کند که به با استقلال بیشتری برای وی همراه خواهد بود.
۳-تحرک بیشتر
کار و تمرین در جلسات توانبخشی سبب می‌شود کودک روی حرکات خود کنترل بیشتری پیدا کند. بنابراین او میزان تحرک خود را افزایش می‌دهد. چراکه اینک حرکت در محیط و برقراری ارتباط با دیگران برای او ساده‌تر است.
۴-کاهش درد و ناراحتی
خشکی عضلات و مفاصل را می‌توان با توانبخشی بهبود داد. پس توانبخشی نهایتا درد در بدن و ناراحتی را کم می‌کند. کودکان مبتلا به فلج مغزی درد و ناراحتی بدن را تجربه می‌کنند. لذا توانبخشی برای داشتن حس خوب بدنی نیز به آنان کمک می‌کند.
اهداف توانبخشی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی چیست؟
۱-افزایش کارایی حرکتی بدن
کارایی حرکتی به معنایی حرکت در محیط، نشستن، راه رفتن و بلند شدن است. در برخی موارد بیماری توانایی انجام همه این حرکات از کودک می‌گیرد. بنابراین هدف توانبخشی همیشه بهبود کف فعالیت کودک و آغاز کار از این نقطه است. اگر کودک نتواند به تنهایی بنشیند، برخیزد یا راه رود، متخصص توانبخشی از دستگاه‌های کمکی برای او استفاده می‌کند. حتی اگر دستگاه عضلات را برای کودک حرکت دهد نیز او از مزایای حرکت دادن بدن خود بهره‌مند می‌شود.
۲-افزایش قدرت بدن و پایداری
هر چقدر کودک قوی‌تر باشد و پایداری بیشتری (برای انجام یک حرکت در مدت بیشتر) داشته باشد، بهتر قادر خواهد بود وضعیت بدنی و ارگونومی بدن خود را تنظیم کند.
۳-بهبود تعادل و هماهنگی اعضای بدن
تعادل بدن و هماهنگی بین اعضای بدن برای ایمنی کودک لازم است. زمین خوردن یا برخورد با اشیا در محیط برای کودکان آسیب زا است.
۴-پیشگیری از اختلالات ثانویه ناشی از عدم تحرک
بدن انسان برای سکون طولانی مدت طراحی نشده است. نشستن طولانی مدت و نداشتن حرکت سبب خشکی در مفاصل و عضلات می‌شود. خشکی عضلات و مفاصل سبب گرفتگی و چالش‌های بسیار دیگری می‌شود. با تمرین و تحرک بدن این مشکلات ایجاد نخواهد شد.
استفاده از تجهیزات توان افزا در توانبخشی فلج مغزی برای کودکان
تجهیزات توان افزا در توانبخشی کودکان نقش مهمی دارند. این تجهیزات از بدن کودک پشتیبانی می‌کنند و بار بدن وی را به دوش می‌کشند. دستگاه‌های توانبخشی بدن بیمار را پایدار نگاه می‌دارند و کارایی بدنی را در فعالیت‌های روزمره زیاد می‌کنند. برخی از این تجهیزات عبارتند از:
۱-ارتز یا orthosis
ارتز یک وسیله برای تحمل وزن کودک و ثابت نگاه داشتن بدن است. متخصص توانبخشی یک ارتز را به طور خاص برای اثر روی مفصل تاثیر گرفته از بیماری استفاده می‌کند. به این صورت ارتز راستای مفصل را اصلاح کرده و به ظاهر حرکت نیز شکل طبیعی می‌بخشد. ارتزها انواع مختلفی دارند:
ارتز دست و مچ دست ( wrist-hand orthosis یا WHO): ارتز دست با پشتیبانی از مچ و دست کودک به او امکان می‌دهد دست خود را به شکل طبیعی حرکت دهد و تحرک دست را بیشتر کند.
ارتز قوزک پا و کف پا (ankle-foot orthosis یا AFO): ارتز AFO برای کف پا و قوزک پا به کودک امکان می‌دهد در یک حالت ثابت بماند. AFO همچنین پایداری بدن را حین راه رفتن بهبود می‌بخشد.
ارتز زانو، قوزک و کف پا (knee-ankle-foot orthosis یا KAFO): KAFO ارتزی است که از ران پا تا کف پا امتداد دارد. این ارتز از قسمت‌های زانو، قوزک و کف پا حمایت می‌کند.
تجهیزات توانبخشی ویژه نشستن
متخصص توانبخشی تجهیزات کمکی نشستن را با نیاز بیمار شخصی سازی می‌کند. این تجهیزات با تحمل وزن بیمار، قرار دادن بدن در حالت درست و اصلاح راستای مفاصل و عضلات از پیچیدگی‌های بیماری برای کودک می‌کاهند.
واکر و تجهیزات کمکی راه رفتن
متخصص توانبخشی از دستگاه‌های رباتیک آموزش گام زدن، مانند Trexo، برای کمک به صاف ایستادن کودک و راه رفتن او بدون دخالت خودش برای حرکت دادن کودک بهره می‌برد. این دستگاه‌ها می‌توانند در صورت نیاز بدن کودک را در وضعیت درست نگاه دارند، وزن او را تحمل کنند و یا کنترل سر و بدن را به عهده گیرند. Trexo به کودکان کمک می‌کند حرکات مختلف لازم برای توانبخشی را تکرار کنند. همچنین این وسیله از اینکه کودک با حالت بدنی درست راه رود اطمینان حاصل می‌کند. مدهای حرکتی و ویژگی‌های مختلف Trexo به متخصص توانبخشی کمک می‌کند روی مشکلاتی مانند آمبولی نیز تمرکز کند.
سایر گزینه های توانبخشی
برخی تجهیزات فعالیت‌های تفریحی را نیز برای توانبخشی به کار می‌گیرند. کودکان با شنا کردن و بازی‌هایی نظیر پرتاب توپ یا دریافت توپ ارتباط برقرار می‌کنند. این فعالیت‌ها به کودکان امکان می‌دهد عضلات خود را برای حفظ تعادل، هماهنگی بدن و بهبود دامنه حرکتی تعلیم دهند.
شنا کردن به کودکان امکان ورزش کردن می‌دهد. فعالیتی که شاید به روشی دیگر قابل حصول نباشد. زیرا در حین شنا کودک کاملا در آب است. حرکت در آب، لگد زدن و سایر حرکات همگی در روحیه کودک نقش مثبت دارد. این حرکات تاثیر بسیار خوبی نیز در توانایی بدنی او دارند. بطوریکه توانبخشی را می‌توان با شنا ترکیب کرد.
توانبخشی در خانه
والدین می‌توانند تمرینات خاصی از توانبخشی را در خانه نیز انجام دهند. متخصص توانبخشی برای این کار آنان را راهنمایی می‌کند، تمرینات لازم را تعیین می‌کند و نحوه تمرین را شرح می‌دهد. در واقع توانبخشی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی همان قدر مهم است که توانبخشی پس از آسیب برای بازگشت توانایی کودک پس از حادثه اهمیت دارد.
اسکلت بیرونی JUNIA HEI Motion Project برای کودکان
این بازوبند پارچه ای در واقع یک پد لمسی است
تکامل اسکلت بیرونی
منبع: trexorobotics
«استفاده و بازنشر مطالب تنها با ذکر لینک منبع و نام (مجله فناوریهای توان افزا و پوشیدنی) مجاز است»
