فلج مغزی (CP) که تقریباً ۸۰۰۰۰۰ کودک و بزرگسال را در ایالات متحده تحت تأثیر قرار داده، علت اصلی ناتوانی‌های کودکان است. با اینکه فلج مغزی می‌تواند بر تحرک و استقلال شخص تأثیر گذارد، هم کودکان و هم بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی می‌توانند با مداخلات و تجهیزات مناسب زندگی سالم و فعالی داشته باشند. در Shirley Ryan AbilityLab، تمرکز روی آموزش راه رفتن و ایستادن این جمعیت بیمار با روش‌های درمانی و تجهیزات مناسب است. برای آشنایی بیشتر با تجهیزات و روش‌های توانبخشی این گروه با مجله فناوریهای توان‌افزا و پوشیدنی همراه باشید.
فلج مغزی نوعی اختلال رشد حرکتی است که در اثر آسیب غیر پیشرونده به مغز ایجاد می‌شود. صدمات پیش از تولد، حین یا پس از زایمان تا سن دو سالگی رخ می‌دهد. محل آسیب مغزی می‌تواند متفاوت باشد و موجب طیف بزرگی از عوارض شود. کودک مبتلا به فلج مغزی می‌تواند با نقص در کنترل وضعیتی، فلجی، حرکات غیر طبیعی و ناهماهنگ، ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺿﻌﻴﻒ، تأخیر در حرکات و یا تغییر تونوس ماهیچه‌ای همراه باشد.
مقیاس طبقه بندی عملکرد حرکتی درشت
مقیاس طبقه بندی عملکرد حرکتی درشت (GMFCS) برای طبقه‌بندی انواع اختلالات فلج مغزی ایجاد شده است. این مقیاس از سطح ۱ تا ۵ بر اساس شدت عوارض متغیر است. سطح نخست کودکی با کارکرد بالا را توصیف می‌کند که می‌تواند با محدودیت کم بدود و بپرد. در حالی که سطح ۵ محدودیت‌های شدیدتری را از جمله کنترل نامناسب سر و عدم توانایی در نشستن مستقل را به همراه دارد. کودکان دارای GMFCS سطح ۱ تا ۳ به طور مستقل یا با دستگاه‌های کمکی حرکت می‌کنند، در حالی که یک کودک در سطح ۴ به کمک یک مربی می‌تواند در دستگاه آموزش گام برداشتن، راه برود.
عوارض گوناگون فلج مغزی منجر به چالش‌های بسیاری برای کشف علت، درمان و توانبخشی مؤثر می‌شود. با ادامه پژوهش‌ها در این زمینه، پزشکان برای بهبود استقلال با تحرک عملکردی و به حداقل رساندن اختلالات ثانویه مرتبط تلاش می‌کنند. این اختلالات ثانویه شامل انقباضات، وضعیت نادرست ستون فقرات و مفاصل، شکست پوست و کاهش تراکم استخوان است. این اثرات منفی به دلیل عدم تحمل وزن عملکردی (WB) و افزایش زمان سپری شده در صندلی‌های چرخدار، به ویژه برای GMFCS سطح ۳ تا ۵ غالب است.
آموزش ایستادن و راه رفتن
براساس تشخیص، درمان فیزیکی برای هر کودک منحصربفرد است. راه رفتن و ایستادن از اهداف عملکردی مشترک در زمینه توانبخشی است زیرا با تحرک استقلال بهبود می‌یابد، نقش اجتماعی تقویت می‌شود و اختلالات ثانویه به حداقل می‌رسد. مزایای مربوط به آموزش راه رفتن و برنامه‌های ایستادن برای هر سطح GMFCS متفاوت است.
GMFCS سطح ۱ تا ۳: آموزش گام برداشتن به صورت رایج مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا حرکات تکراری که از اصول یادگیری و آموزش‌های ویژه حرکتی پیروی می‌کنند، منجر به بهبود عملکرد حرکتی می‌شود. از مزایای تمرین گام برداشتن می توان به استقامت قلبی و عروقی و عضلانی، استحکام اندام تحتانی، بهبود سرعت راه رفتن، مکانیک راه رفتن و تعادل اشاره کرد.
کودکان مبتلا به فلج مغزی معمولاً دچار گرفتگی عضلانی یا اسپاسم، هماهنگی ضعیف حرکات و واکنش تأخیری یا بدون واکنش هستند. این اختلالات منجر به محدودیت حرکت (ROM) و نقص تعادل می‌شود. در نتیجه، تمرین‌های ایستاده به منظور به حداقل رساندن سفتی عضلات و بهبود تراز خستگی، کنترل وضعیت و تعادل ایستا و پویا برای کاهش خطر سقوط طراحی شده‌اند.
GMFCS سطح ۴: کودکان در این سطح به طور معمول آموزش راه رفتن را در یک دستگاه آموزش دهنده طی می‌کنند. دستگاه می‌تواند یک واکر باشد که شامل ویژگی‌های سازگار برای پشتیبانی از ساعد، تنه و لگن است. آموزش راه رفتن موجب افزایش استقامت قلبی عروقی، قدرت یافتن تنه و کنترل سر در حالت ایستاده می‌شود.
GMFCS سطح ۴ و ۵: تمرین‌های ایستاده برای کودکان با محدودیت‌های شدیدتر با تمرکز بر روی اختلالات ثانویه ناشی از رشد و نشستن طولانی مدت است. برای اطمینان از ایمنی، این کودکان باید ارزیابی شوند. استندر (stander) باید به درستی تنه، لگن، زانو و مچ پا را تراز کند. کودک باید از اکستنشن کامل لگن و زانو، تراز وسط تنه و اندام تحتانی برابر برخوردار باشد. با این حال، برخی از استندرها دارای ویژگی‌هایی هستند که می‌توانند برای برخی محدودیت‌های حرکتی از آن استفاده کرد.
از مزایای استفاده از پروتکل ایستاده افزایش تراکم استخوان برای کاهش خطر شکستگی، بهبود محدودیت حرکتی و جلوگیری از دررفتگی مفصل ران و ناهنجاری‌های ستون فقرات است. تنفس، هضم، گردش خون و یکپارچگی پوست نیز با به حداقل رساندن نشستن طولانی مدت بهبود می‌یابد. تمری‌های ایستاده باید ۵ روز در هفته به مدت ۳۰ تا ۹۰ دقیقه باشد تا بتواند بر تراکم استخوان، پایداری لگن، اسپاسم و دامنه حرکت لگن، زانو و مچ پا تأثیر بگذارد.
تجهیزات توانبخشی
تجهیزات برای توانبخشی کودکان دارای این اختلال بسیار مهم و حیاتی است زیرا موجب بهبود استقلال و توانایی تعامل با همسالان می‌شود. برای تأمین نیازهای هر کودک، چندین واکر و استندر در دسترس هستند.
انواع واکر برای کودکان فلج مغزی
دو نوع واکری که برای افراد فلج مغزی به کار می‌رود واکرهای معکوس و قدامی هستند. واکرهای معکوس که در پشت بدن قرار می‌گیرند، معمولاً برای بهبود راندمان انرژی و اکستنشن لگن و تنه استفاده می‌شوند. واکرهای قدامی، که در جلوی بدن قرار می‌گیرند، فلکشن لگن را ترغیب می‌کنند. واکرهای معکوس موجب ثبات و تعادل می‌شوند زیرا کاربر در واکر محور است برخلاف واکرهای قدامی که می‌تواند منجر به حرکت رو به جلو شود.
همانطور که پیش از این ذکر شد، دستگاه‌های آموزش راه رفتن برای کودکانی استفاده می‌شوند که به عنوان GMFCS سطح ۴ طبقه‌بندی می‌شوند، زیرا آنها به پشتیبانی در تنظیم موقعیت‌های قدامی یا خلفی نیاز دارند. برای این افراد، بیشتر بر مشارکت و استقلال حداکثر در دستگاه تأکید شده است تا مکانیک استقرار و راه رفتن.
انواع استندر
انواع مختلفی از استندرها وجود دارد، از جمله آنهایی که در موقعیت‌های خوابیده به روی شکم، خوابیده به پشت و حالت نشسته به ایستاده قرار دارند. در استندرهای خوابیده به پشت و روی شکم باید والدین کودک را داخل دستگاه قرار دهند. استندرهای خوابیده به روی شکم برای کودکانی است که از اکستنشن کافی گردن برخوردار هستند، در حالی که استندرهای خوابیده به پشت برای کودکان با ضعف گردن مناسب است. استندرهای نشسته به ایستاده برای کودکان بزرگتر یا بزرگسالان مناسب‌تر هستند. همچنین استندرها می‌توانند یک جزء پویا با چرخ‌های خودران داشته باشند که امکان اکتشافات محیطی را فراهم می‌آورد.
حالت‌های آموزش راه رفتن در Shirley Ryan AbilityLab
• آموزش با تردمیل و پشتیبانی از وزن بدن (سطح GMFCS یک تا چهار): به طور معمول برای افراد فلج مغزی استفاده می‌شود. سیستم مهار بالای سر در طول آموزش با تردمیل، پشتیبانی و ایمنی را فراهم می‌کند. تردمیل می‌تواند با سرعت ثابت حرکت کند، تغییر در حمایت از وزن بدن (BWS) را ارائه می‌دهد تا مکانیک راه رفتن را بهبود ببخشد و سهولت را برای یک درمانگر فراهم می‌کند تا بتواند در گام برداشتن کمک کند. پژوهش‌ها حاکی از پیشرفت‌های چشمگیر در سرعت راه رفتن و هزینه انرژی کودکانی است که در یک برنامه تمرینی ویژه از تردمیل با حمایت از وزن بدن شرکت کرده‌اند. اگرچه آموزش تردمیل یک مداخله مؤثر برای کودکان مبتلا به فلج مغزی است، اما مهم است که شامل برنامه‌های درمانی روی سطح زمین برای انتقال مهارت به جامعه هم باشد.
• آموزش راه رفتن به کمک رباتیک (سطح GMFCS دو تا چهار): این دستگاه برای تکثیر یک الگوی راه رفتن معمولی استفاده می‌شود و از دو ارتز پا، یک قاب پشتیبانی از وزن بدن، تردمیل و صفحه واقعیت مجازی تشکیل شده است. راه رفتن با کمک ربات استقامت، سرعت راه رفتن، استحکام و الگوی راه رفتن را بهبود می‌بخشد. زیرا متغیرهای هدایت نیروی، حمایت از وزن بدن و سرعت پیاده‌روی تنظیم می‌شوند. پیشرفت در پارامترهای راه رفتن پس از آموزش با دستگاه رباتیک نشان داده می‌شود.
• تحریک الکتریکی عصبی و عضلانی (NMES) و گام برداشتن با کمک: از NMES برای کودکانی استفاده می‌شود که مبتلا به فلج مغزی هستند و با ضعف عضلانی و کنترل انتخابی حرکت، محدود شده‌اند. این دستگاه برای تولید انقباضات عضلانی از تکانه‌های الکتریکی استفاده می‌کند. از یک پدال برای فعال کردن عضلات خاص در طی یک فعالیت عملکردی استفاده می‌شود. عضلات متداول مورد استفاده عبارتند از: تیبیالیس قدامی (عضله درشت نی قدامی) با یا بدون عضلات دو قلو، چهار سر ران و ماهیچه‌های سرینی. پژوهش‌ها نشان داده است که تحریک الکتریکی عملکردی دورسی فلکشن مچ پا در کودکان مبتلا به فلج مغزی منجر به پیشرفت چشمگیر در سینماتیک و سرعت راه رفتن می‌شود.
رویکردهای خلاقانه در Shirley Ryan AbilityLab
• تقویت مچ پا به کمک رباتیک (GMFCS سطح ۱ تا ۳):
بهبود هدفمند حرکت مچ پا با یک صفحه که پاها روی آن قرار می‌گیرد و نمایشگر واقعیت مجازی به کودک اجازه می‌دهد تا با کنترل موقعیت مچ پا، بازی‌های خود را انجام دهد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که استفاده از این وسیله رباتیک، با توجه به ماهیت آموزش بیوفیدبک، منجر به پیشرفت در قدرت، بهبود حرکت دورسی فلکشن و پلانتارفلکشن، تست ۶ دقیقه پیاده‌روی، تست پیاده روی ۱۰ متری، اسپاسم و کنترل انتخابی حرکت می‌شود.
• CP Walker:
این واکر در حین پیاده روی خارج از خانه پشتیبانی و تعادل را برای کودک فراهم می‌کند. حرکت باسن و زانوها به راهنمایی کودک در چرخه راه رفتن کمک می‌کند. سه متغیر در حین راه رفتن برای هر کودک تنظیم می‌شود: پشتیبانی از وزن بدن، سرعت راه رفتن و درصد محدودیت حرکت در لگن و زانو.
• پژوهش روی عضلات CP:
کودکان مبتلا به فلج مغزی در مقایسه با کودکانی که معمولاً در حال رشد هستند سلول‌های ماهواره‌ای کمی دارند. این سلول‌ها، سلول‌های بنیادی برای عضله اسکلتی هستند و برای رشد، ترمیم و احیاء بافت ماهیچه‌ها ضروری هستند. پژوهشگران Shirley Ryan AbilityLab یک داروی سرطانی را شناسایی کرده‌اند که موجب افزایش ظرفیت رشد عضلات با سلول‌های ماهواره‌ای آزمایشگاهی می‌شود. سلول‌ها پس از درمان با دارو موجب رشد بهتر بافت عضله‌ای شدند، در مقایسه با سلول‌های ماهواره‌ای طبیعی. اگرچه پژوهش‌های بیشتر و آزمایش‌های بالینی مورد نیاز است، پژوهشگران معتقدند این دارو یک کاندید امیدوار کننده برای کمک به به حداقل رساندن انقباض عضلات در کودکان مبتلا به فلج مغزی است.
بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی
بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی اثرات منفی پیری را سریعتر از بزرگسالان معمولی تجربه می‌کنند. بنابراین، عملکرد اولیه راه رفتن و ایستادن در کودکی برای حفظ عملکرد در بزرگسالی و کاهش درد و جراحی‌های بعدی بسیار مهم است.
راه رفتن و ایستادن جنبه مهمی از توانبخشی در افراد فلج مغزی است زیرا موجب تقویت شناختی، مشارکت، تحرک و استقلال می‌شود. با مداخلات و تجهیزات مناسب، کودکان و بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی می‌توانند زندگی فعال و سالمی داشته باشند.
بیشتر بخوانیم:
>> تازه ترین فناوری ها برای بهبود زندگی کودکان مبتلا به فلج مغزی
>> اسکلت بیرونی شیوه صحیح راه رفتن را به کودکان فلج مغزی می آموزد
منبع: rehabpub.com
«استفاده و بازنشر مطالب تنها با ذکر لینک منبع و نام (مجله فناوریهای توان افزا و پوشیدنی) مجاز است.»
